Startpagina

2017  Er zijn twee boeken verschenen over de woestijn- vaders en moeders die ik jullie niet wil onthouden. Ze gaan over psychologische kenmerken die invloed hebben op je manier van handelen, je persoonsontwikkeling, onze verbondenheid met God, geen vrijblijvendheid maar gezonde radicaliteit met betrekking tot je leven, nadenken over de menselijke waarde. Groots!

Woestijnvaders   Mattias Rouw
- inspiratie voor nu

Zonder schuld    Mattias Rouw
- woestijnvaders over vernieuwd leven

De hemel begint in jezelf  Anselm Grün
- de wijsheid van de woestijnvaders voor mensen van vandaag

De kleine prins   Antoine de Saint- Exupéry
- een sprookje over woestijnervaringen die je leven kunnen veranderen

- 

Websites:
www.woestijnvaders.com
www.abdijsion.nl

Een paar jaar geleden was het citeren van boeddhistische koans nog populair, maar tegenwoordig begint men de wijsheid van de woestijvaders te ontdekken. Psychologen zijn geïnteresseerd in de ervaringen van de vroege monniken, in de manier waarop zij gedachten en gevoelens observeren en ermee omgaan. Hier wordt niet zomaar gepraat 'over' de mens en 'over' God. De woorden van de woestijvaders zijn de vrucht van eerlijke zelfkennis en een waarachtige godservaring.

De spiritualiteit van de vroege monniken is mystagogisch, dit wil zeggen dat ze ons introduceert in het geheim van God en van de mens. De monniken beschouwen hun aanwijzingen met betrekking tot ascese en spiritualiteit als een introductie in de kunst van het gezonde leven.

Rond het jaar 300 zijn er overal in de woestijn kluizenaars te vinden. Het is een oerverlangen van de mens  om alleen voor God te leven, om zich door ascese en vlucht uit de wereld voor te bereiden op de ontmoeting en eenwording met God. Maar ter plekke voelen ze hun innerlijke onrust en worden ze geconfronteerd met hun donkere kant. Het is een strijd met de demonen, een krachtmeting met de machten van het onbewuste die tekeer gaan als wilde beesten.

Weer terug in de wereld beschrijven ze hun toestand als 'ingewijd in de grote geheimen en door God bezield'. Ze waren heel evenwichtig geworden door het inzicht dat ze verworven hadden. De woestijnvaders werden de psychologen van hun tijd. In hun eenzaamheid  waren ze zich terdege bewust van hun gedachten en gevoelens. Ze spraken over hun ervaringen met hun abba, hun geestelijk vader, zodat ze niet op een dwaalspoor raakten in hun ascetische worsteling. Het was het voorstadium van het therapeutische gesprek dat de moderne psychologie heeft ontwikkeld. Zoals tegenwoordig heel wat mensen de goeroes in India raadplegen, op zoek naar de waarheid, zo trokken toen mensen van overal naar de Egyptische woestijn. Blijkbaar voelden ze dat de kluizenaars begrepen wat het betekent mens te zijn, en dat ze geloofwaardig over God spraken omdat ze Hem ervaren hadden.

De wijze woorden van de woestijnvaders, zijn uitspraken van de kluizenaars die verpakt zijn in korte verhalen. Het zijn wijze, leerzame woorden, wat niet betekent dat we ze moeten zien als algemeen geldige basisprincipes voor ons spirituele leven. Het zijn concrete antwoorden op concrete vragen in een concrete situatie, een therapeutisch advies voor een bepaald iemand.

Spiritualiteit van onder uit.
De spiritualiteit die de theologie ons heeft aangeboden, komt van bovenaf. Hoge idealen zoals zelfverloochening, zelfbeheersing, onbaatzuchtige liefde, permanente vriendelijkheid, het vrij-zijn van driften en het beheersen van de seksualiteit.

Deze spiritualiteit kan uitdagen en aansporen boven jezelf uit te stijgen maar ze kan ook tot gevolg hebben dat we onze eigen zwakheden en grenzen verdringen omdat ze niet beantwoorden aan het ideaal. Dit leidt tot gespletenheid en maakt ziek. Omdat we niet kunnen toegeven dat we niet beantwoorden aan het ideaal, projecteren we ons onvermogen op anderen. We worden hard tegenover anderen.

De woestijnvaders leren ons een spiritualiteit van onder uit. Ze wijzen erop dat we bij onszelf, bij onze eigen passies moeten beginnen. Volgens de woestijnvaders opent alleen de zelfkennis de weg naar God.

Zonder zelfkennis bestaat steeds het gevaar dat onze gedachten over God louter projectie zijn. Soms is vroomheid een vlucht voor de eigen realiteit. Geloof en gebed brengen dan geen verandering in onszelf tot stand, maar zijn middelen om zich boven anderen te verheffen en voor onszelf te bevestigen hoe onfeilbaar we zijn.

Woestijnvaders hechten aan eerlijkheid en echtheid. Deze eigenschappen leiden tot een liefdevol begrip voor mensen die niet dezelfde weg gaan. Bij de woestijnvaders begint de spirituele weg bij de hartstochten van de ziel, bij onze aardse zaken. Daar moet je je eerst bewust van worden en inzicht krijgen die tot verwerking leidt. Dan pas begrijp je iets van God.

Zodra je praat over de hartstochten van je ziel, word je gesprek eerlijk. Met andere woorden begin niet direct met beoefenen van mystiek. Verdiep je eerst in je eigen realiteit. Voorbeeld; je kunt meditatie gebruiken om problemen te omzeilen die we eigenlijk zouden moeten oplossen zoals angsten, onderdrukte agressie, verdrongen seksualiteit.

De paradox van onze spirituele weg is dat we opklimmen naar God door af te dalen in onze eigen werkelijkheid. Daar is moed voor nodig. De moed om de waarheid te zien, de moed om je eigen menselijkheid te accepteren.

Genade.
De spiritualiteit van bovenaf zal mij aanzetten om  woede die in mij opkomt te onderdrukken of te verdringen. Je moet altijd vriendelijk en gelijkmoedig zijn. De spiritualiteit van onderuit houdt in dat ik me afvraag waarom ik woedend ben, wat God me daarmee zou willen zeggen.
Misschien word ik in mijn woede geconfronteerd met het gekwetste kind in mij dat met machteloze woede reageert op pijn die ouders of pestkoppen hebben veroorzaakt.

Misschien maakt mijn woede me duidelijk dat ik anderen teveel macht gegeven heb over mezelf. Door mijn woede kom ik in contact met de bron van mijn energie, mijn ware ik.

Standvastigheid.
Het uithouden bij jezelf, bij jezelf blijven- is  de voorwaarde voor elke menselijk en geestelijke vooruitgang. 'Een boom moet wortelschieten om te kunnen groeien. Hem voortdurend verplanten remt zijn groei'.
Alle onrust, onzekerheid, het weglopen van jezelf zal je ontwikkeling niet bevorderen.
Zit stil, confronteer jezelf met je innerlijke chaos. Weersta de verleiding om weg te lopen. Om te vluchten in dagdromen of navelstaren. Ook al bestormen je gedachten je.

Spirituele bescherming.
Als je rust zoekt en mediteert en in de woestijn vertoeft, verbeeld je dan niet dat je iets geweldigs doet. Je doet dit om de wereld te beschermen tegen jezelf, op je eigen kleine plekje bevrijd je de wereld van wraak en agressie en zorgt op die manier voor een stukje zuivere lucht, een atmosfeer van liefde en aanvaarding.

Spiritueel vermaak en afleiding.
Er bestaat ook zoiets als spiritueel vermaak. Waarbij je veel nadenkt over God en over het geestelijk leven. Maar nadenken alleen leidt niet tot een echte Godsontmoeting. Het met je zelf uithouden is de voorwaarde voor geestelijke vooruitgang. Breng de moed op om het met jezelf uit te houden en de waarheid over jezelf onder ogen te zien.

Soms denken we dat we de hele werled kunnen helpen. vaak schuilt daar een almachtsgevoel achter. Niet meer alleen kunnen zijn met zichzelf, van het een naar het ander rennen, is tegenwoordig heel normaal. Afleiding is er genoeg. Maar wat speelt zich in je hart af? Kan er iets groeien, kan er iets rijpen!
Stil zitten leidt ons naar de waarheid. Zij confronteert ons met de waarheid over onszelf. De confrontatie is noodzakelijk voor elk menselijk groeiproces en voor een goede omgang met anderen.

De spiritualiteit van de kluizenaars is eerlijk. Ze slaat de menselijke realiteit niet over. De weg naar God loopt langs de ontmoeting met onszelf. De monniken spreken niet over God, ze beleven Hem. Ze sluiten alle afleidingsmogelijkheden uit om hun geest helemaal op God te kunnen richten.
Stil zitten betekent dus de werkelijkheid testen. Ik test of mijn leven in orde is, of mijn godsbeeld klopt en of mijn liefde tot God echt is. Ik moet de confrontatie aangaan. God drijft me in het nauw en trekt alles in twijfel wat ik bedacht heb over Hem en over mijn leven.

 Een belangrijk thema in de woestijnwijsheid. In de Oudheid beschouwde men de woestijn als verblijfplaats van de demonen. Antonius ging naar de woestijn om de demonen daar op hun eigen terrein te bestrijden. Hij geloofde dat zijn strijd tegen de demonen ertoe kon bijdragen dat het ook voor de mensen in de wereld een beetje lichter en beter zou worden. Zijn strijd tegen de demonen is dus ook plaatsvervangend voor de wereld.

De woestijn is niet alleen het terrein van de demonen, de plaats waar men zich niet kon verbergen voor de waarheid over zichzelf.  Waar men onverbiddelijk geconfronteerd wordt met zichzelf en met zijn eigen schaduwkanten. De woestijn is ook de plaats waar God het meest nabij is . Door de woestijn naar het beloofde land, ons hart. Om met ons hart te leren zien, spreken en handelen.

De woestijnvaders bekijken de demonen heel positief.
' Een boom die niet geschud wordt door de wind, groeit niet en vormt geen wortels'. Ze bedoelen dat er krachten in ons opduiken die ons in een richting duwen die we bewust niet willen kiezen. De ervaring leert ons dat we heen en weer geslingerd worden tussen allerlei gedachten en gevoelens. De wijze vaders zinspelen op de krachten die we verdrongen hebben naar de schaduw, naar het onbewuste.

We zijn vriendelijk, maar toch zouden we een ander soms het liefst de nek omdraaien. In ons innerlijk woedt een strijd tussen liefde en haat. De monniken vinden dat heel normaal; het is niet slecht, het stelt ons op de proef. Ze eisen niet dat we perfect en onberispelijk zijn en nooit fouten maken. In deze tijd zeggen we: het doet de mens bewuster leven en hij leert zijn schaduwkanten kennen. Ze maken ons volwassen.

De monniken geloven dat we aan onszelf kunnen werken. We zijn niet hulpeloos overgeleverd aan onze aard of aan de gevolgen van onze opvoeding. De monniken verschuilen zich niet achter een verknoeide opvoeding en ze schuiven anderen niet de schuld in de schoenen voor hun eigen leven. Ze nemen zelf de verantwoordelijkheid voor hun leven op zich en geven het vorm. Ze voelen zich niet machteloos overgeleverd aan hun behoeften en begeerten. Ze vertrouwen op de kracht die God ons geschonken heeft, een kracht waarmee we de vijanden van onze ziel kunnen bestrijden en waarmee we ons kunnen bevrijden van alles wat ons belet te leven. Zij ontwikkelden oefeningen om een spirituele houding te ontwikkelen. Met als doel: vrijheid, de mogelijkheid om het leven zelf in handen te nemen en te vormen.

Perfectionisme.
We trachten voortdurend perfect te zijn en vergeten te leven uit angst fouten te maken. Er is niets op ons aan te merken maar echt soepel leven is het niet. Bewust leven maakt ons waakzaam. We worden niet langer overweldigd door onze schaduwen en dat geeft ons levenskracht.

Meditatie, vasten, afzondering beoefenen om zuiver van hart te worden, om liefdevolle mensen te worden. De liefde is de maat van alle dingen en het doel van ons spirituele streven. daaruit blijkt de positieve visie van de mens. Alles in dienst van de Apatheia, de gezondheid van de ziel.

Hoe: door je lichaam ondergeschikt te maken aan je wil, je driften te beheersen en niet afhankelijk te zijn van je behoeften.

Genade.
De monniken zijn zich bewust van de paradox dat we hard aan onszelf moeten werken maar dat we onszelf in feite niet kunnen verbeteren. Dat kan alleen God. Ze beleven pas wat genade is wanneer ze in de strijd hun grens hebben bereikt.

Zwijgen en niet oordelen.
Een monnik kan nog zo veel vasten en hard werken, als hij het niet kan laten over een ander te oordelen heeft dat allemaal geen waarde. Oordelen dient om je boven anderen te verheffen, je trots te bevredigen en je gevoel van eigenwaarde te versterken.
Wie zichzelf 'ontmoet' heeft, die voelt zich niet meer geroepen om over anderen te oordelen.

'Als je rust wilt vinden, zeg dan bij elke handeling: ik- wie ben ik? en oordeel niemand.
Wanneer iemand oordeelt over anderen is dat altijd een teken dat hij zichzelf nog niet ontmoet heeft. Als we ophouden anderen te veroordelen, hebben we daar zelf ook baat bij.

Iemand veroordelen geeft ons geen rust, want onbewust voelen we toch dat we zelf ook niet volmaakt zijn.

Projectie.
Psychologen zeggen: wat we anderen verwijten, verraadt wat in onzelf leeft. We projecteren onze eigen schaduwkanten, onze verdrongen wensen en behoeften op anderen en schelden ze uit in plaats van de waarheid over onszelf onder ogen te zien. De monniken vragen dit projectmechanisme op te geven en te zwijgen.

Anno Nu.
Oordelen over anderen maakt je blind voor je eigen fouten. Zwijgen over anderen kan je zelfkennis vergroten. Je houdt dan op je fouten op anderen te projecteren. Het is ook een middel om vrij te worden van het voortdurend beoordelen en veroordelen van anderen. We zijn geneigd ieder mens die we ontmoeten te taxeren en te beoordelen. En vaak genoeg betrappen we onszelf erop dat we anderen veroordelen.

Zwijgen confronteert ons steeds weer met onszelf en onze schaduwkanten die we op anderen willen projecteren. Vaak moeten we onszelf met nadruk verbieden over een ander te praten zodat we hem onbevooroordeeld in de ogen kunnen zien. Kortom: wie een oordeel velt over een ander kent zichzelf niet. Wie eerlijk is over zichzelf wordt vanzelf barmhartig.

Toch betekent zwijgen voor de monniken meer dan geen oordeel vellen. Zwijgen is de spirituele weg bij uitstek. Wanneer we zwijgen staan we oog in oog met onze innerlijke werkelijkheid. Zwijgen is ook een manier om vrij te worden van de gedachten die ons voortdurend bezighouden. Het gaat dan niet om het uiterlijke zwijgen maar om het zwijgen van ons hart.

1. Je kunt zwijgen om je emoties onder controle te houden en je opwinding de baas te blijven. De psychotherapie heeft aangetoond dat innerlijke beschadigingen kunnen genezen door er over te praten. Maar zwijgen kan ook heel helend zijn.

2. Het tweede aspect van het zwijgen is het loslaten. Wanneer we zwijgen laten we los wat ons voortdurend bezighoudt. We laten onze gedachten en onze wensen los. We laten los wat ons dreigt te domineren en waar we ons aan vastklampen. Dan wordt mijn identiteit niet meer bepaald door succes, bezit of de afhankelijkheid van anderen.

Loslaten is de manier om in contact te komen met mijn inwendige bron, om de ware rijkdom van mijn ziel te ontdekken: God die me alles geeft wat ik nodig heb om te leven. Zwijgen is de kunst om helemaal aanwezig te zijn, zonder voorbehoud in het hier en nu te zijn.

Een groot deel van onze geestelijke weg bestaat uit het observeren van onze hartstochten. In de Apatheia, de gezondheid van de ziel, zijn deze hartstochten niet met elkaar in confict maar worden ze op elkaar afgestemd.

De emotioneel geladen gedachten die de mens kunnen beheersen, zijn krachten waarmee hij moet leren omgaan. Deze psychologische mechanismen hebben een eigen wetmatigheid d.w.z er is sprake van een samenhang tussen emoties en gevoelens. Let daarom goed op je gedachten, op de regelmaat van verschijnen, op hun intensiteit en op hun verscheidenheid.
Psychologisch is het doel op een volwassen en evenwichtige manier omgaan met mijn emoties en gevoelens, zodat ik verzoend ben met mezelf, met heel mijn menszijn, ook met mijn schaduwen die mijn spirituele streven bevorderen.

De woestijnvaders hebben zich vertrouwd gemaakt met de negatieve gedachten en gevoelens, met de hartstochten van de ziel. Voor hen was dat een dagelijkse strijd waarbij ze hun tegenstander steeds beter leerden kennen.

Spiritualiteit bestaat bij de gratie van het genieten. Te leren genieten. Angst voor tekorten aan basisbehoeftes verhindert je te genieten van eten, gezondheid en bezit. Bij het emotionele gebied van de mens horen woede, melancholie en het onvermogen in het hier en nu te leven.

De emoties van de mens bestrijken drie gebieden;  woede, neerslachtigheid en acedia of het onvermogen in het hier en nu te leven.
Neerslachtigheid heeft twee kanten, verdriet en droefgeestigheid. Verdriet maakt als rouwproces, het verwerken van een verlies, deel uit van de menselijke rijping. Verdriet kan huilen. Tranen kunnen een verhard hart weer zacht maken. Tranen van verdriet kunnen veranderen in tranen van vreugde. 

Neerslachtigheid kan ontstaan als gevolg van niet vervulde wensen en behoeften. Als je geen weerstand biedt aan deze gedachten en je erdoor laat meeslepen of eraan overgeeft, al is het maar in je verbeelding, dan nemen ze je totaal in beslag. Neerslachtigheid kan niet huilen, ze zwelgt in  zelfmedelijden. Het vruchteloze vasthouden aan het verleden. Natuurlijk, we kunnen leren van het verleden, maar als het een vlucht wordt voor het heden belemmert het ons ons huidige leven aan te pakken.

Is neerslachtigheid een passieve reactie, woede is eerder een actieve reactie. Woede is de felste hartstocht. Het is een opwelling van het prikkelbare gedeelte van onze gevoelens. Woede prikkelt onophoudelijk de ziel van de mens en dringt vooral tijdens rustpauzes door in het bewustzijn. Blijft woede aanhouden dan verandert het in wrok. Woede werkt remmend op de eetlust, verzwakt het lichaam en ook je dromen worden onrustig zodat je onbewuste doordrongen raakt van negativiteit.

Woede is geen gewone agressie. Agressie heeft beslist een positieve betekenis. Agressie probeert de verhouding van afstand en nabijheid te regelen. Woede is ongecontroleerde agressie : de mens kan niet meer helder denken, maar wordt gedomineerd door zijn woede.
Woede kan een mens ziek maken. Hij geeft de ander zoveel macht dat die hem overal 'achtervolgt'. Hij voelt zich nergens meer vrij. Woede eet je ziel op.

Acedia, het onvermogen in het hier en nu te leven.

Acedia, verscheurt je innerlijk. Je hebt geen zin om te werken en je kunt niet genieten van het nietsdoen. Je bent steeds egens anders met je gedachten. De innerlijke onrust, het onvermogen om te genieten van het moment, verscheurt de mens. Je wilt je eigen werkelijkheid niet onder ogen zien. Daarom moet je voortdurend ergens anders zijn met je gedachten of iets anders doen. Op de duur ben je niet meer in staat iets konsekwent te doen, je echt met iets bezig te houden.

Midlife- crisis.

Acedia is vooral actief in de levensfase na je 40e jaar. 
Het gewone is niet meer aantrekkelijk. Je vraagt je af wat het allemaal voor zin heeft, wat je tot dusverre tot stand hebt gebracht, lijkt saai en leeg. Dus hang je maar wat rond, je word cynisch, hebt overal kritiek op, maar hebt nergens echt zin in.

Het is een uitdaging om je opnieuw te oriërenteren, in je binnenste te kijken en nieuwe zaken te ontdekken die weer zin geven aan de volgende levensfase.

Kidz.
Acedia is tegenwoordig de plaag onder jongeren. Ze kunnen niet in het hier en nu leven. Om te voelen dat ze leven, moeten ze steeds iets nieuws beleven. Soms is verbaal geweld tegen anderen de enige manier om te voelen dat ze leven. Hieruit blijkt hoe vernietigend acedia kan worden.
Wie niet uit zichzelf kan leven, zal leven ten koste van anderen. Hij moet anderen slaan om zichzelf te voelen.

Op geestelijk terrein worden  de drie 'logismoi'; eerzucht, afgunst en hoogmoed uitgelicht.
Eerzucht betekent dat je voortdurend je eigen lof zingt. Je doet alles om gezien te worden door de mensen. Als ik eerzuchtig ben, vraag ik me voortdurend af wat de mensen wel denken.

Hoe kom ik over bij hen?
Vinden zij wat ik doe ook goed?
Ik blijf niet bij mezelf. Ik maak mezelf afhankelijk van het oordeel van anderen. Ieder mens vindt het natuurlijk fijn gewaardeerd en bevestigd te worden. Het zoeken naar erkenning sluipt overal binnen. We hoeven het niet uit ons leven te bannen. Maar we moeten het wel relativeren zodat we er niet afhankelijk van worden. Het is heel pijnlijk als mensen van 60 voortdurend letten op wat anderen denken en verwachten. Zij leven niet, zij worden geleefd.

Afgunst.
Afgunst blijkt uit het feit dat men zich voortdurend met anderen vergelijkt. Ik ga dan meteen een waardeoordeel vormen. Daarbij zal ik de waarde van de ander proberen te minimaliseren om mijn eigen waarde te doen stijgen. Ik let op de zwakke plekken of bestempel zijn gedrag als ziekelijk of geremd, zijn succes als schijn, zijn intelligentie als zwak.
En omgekeerd: als ik er niet in slaag de waarde van de ander te verkleinen, kleineer ik mezelf en zet de ander op een voetstuk. 

Ook als ik jaloers ben, ben ik niet bij mezelf. Ik ben ontevreden en heb geen gevoel van eigenwaarde . Ik kan mijn waarde alleen beoordelen in vergelijking met anderen. Dat is vermoeiend. Ik voel me gedwongen de ander te overtreffen en als ik daar geen kans toe zie, word ik depressief.

Hoogmoed.
Hoogmoed maakt mensen blind. De hoogmoedige heeft zich zo sterk geïdentificeerd met zijn ideaal dat hij weigert zijn realiteit onder ogen te zien. Hoogmoed veroorzaakt de diepste val van de mens.  Hij verleidt je ertoe de bron van je handelen in jezelf te zoeken en niet in God. De schijnwereld van je eigen idealen doet je doordraaien en bezorgt je hallucinaties.

C.Jung noemt deze houding inflatie: men pocht met idealen en denkbeelden waar men eigenlijk geen recht op heeft. We identificeren ons met een archetypisch beeld; vb de profeet: ik ben de enige die inzicht heeft, die de waarheid zegt. Of de martelaar: ik word niet begrepen. Ik moet wel lijden want ik ben zo anders.

Hoogmoed maakt blind voor je eigen realiteit. Ik zeg de wereld wat juist is, maar ik ken mezelf niet eens. ik weiger naar mezelf te kijken. Verzoen je met je eigen schaduwkanten. Wees mens, dan kun je zeer zien.

De Griekse filosofie onderscheidt drie gebieden in de mens: het gebied van de begeerte, van de emoties en van de geest. Deze drie gebieden vinden we ook terug in het Enneagram; een systeem van zelfkennis  dat uit het Soefisme afkomstig is. Het Enneagram spreekt van het buiktype, het harttype en het denktype.

Logismoi zijn emotioneel geladen gedachten die de mens kunnen beheersen, hartstochten van de ziel, drijfkrachten waar hij mee moet leren omgaan. Evagrius, is de woestijnvader die het meest onderlegd is in de omgang met gedachten en hartstochten. Hij heeft ze aan de lijve ervaren en schrijft er steeds weer over in zijn boeken, zodat anderen er baat bij hebben. Hij is  degene die ons geleerd heeft op welke manier we bepaalde gedachten kunnen beheersen.

Hij gaat ervan uit dat een groot deel van onze geestelijke weg erin bestaat onze hartstochten te observeren, ze te leren kennen en er goed mee om te gaan. Het doel daarvan is de 'apatheia', een toestand van innerlijke rust en vrijheid. Het doel is dus niet een moreel ideaal, maar de gezondheid van de ziel. Volgens Evagrius is een ziel gezond als ze in harmonie is met zich zichzelf en in staat om lief te hebben. Alleen een mens die een toestand van apatheia bereikt, kan werkelijk liefhebben. 
Apatheia is liefde.

Zelfwaarneming.
Evagrius' beschrijving van de zelfwaarneming zou in een psychologisch handboek kunnen staan dat de verschillende mechanismen van de ziel verklaart en de samenhang van de verschillende gevoelens en emoties.

De beschrijving van de negen 'logismoi' heeft een methode opgeleverd waarin we leren om onze hartstochten en driften niet te onderdrukken maar om ze zodanig om te vormen dat ze een potentiële kracht zijn waarover we kunnen beschikken.

Hogedruk ventiel.
Het advies heeft vooral betrekking op onze woede. Ergernis, woede en wrok zijn elementen waarmee we in het dagelijks leven voortdurend geconfronteerd worden.
'Laat de zon niet ondergaan over je woede'. Het helpt als we onze ergernis bewust onder ogen zien en van ons afzetten voor we gaan slapen zodat ze zich in onze slaap niet kan vastzetten  in het onbewuste en dan de volgene dag weer opduiken als vage ontevredenheid.

Afdenken.
Als we de ergernis meenemen in onze slaap, verliezen we de controle over onszelf en worden we meer beïnvloed door ergernis en wrok uit ons onbewuste. Kom je nijdig thuis van een vergadering dan heb je geen zin meer om te mediteren, te lezen of tijd aan je gezin te besteden. Het gevolg is dat onverwerkte gevoelens zich vastzetten, het onbewuste binnendringen en de volgende dag tot uiting komen. Denk het af voor je gaat slapen of iets anders gaat doen.

Woede kan ons de nodige kracht geven om onszelf te bevrijden van negatieve herinneringen en om mensen die ons gekwetst hebben uit ons innerlijk te bannen. Vrouwen die als kind seksueel misbruikt zijn voelen zich vaak schuldig en ervaren totaal geen woede. Pas nadat ze geconfronteerd waren met hun woede, konden ze hun traumatische ervaring verwerken.

Woede is de eerste stap naar bevrijding en genezing. Woede is de kracht om zich te distantiëren van de traumatische ervaring en om degene die gekwetst heeft uit je innerlijk te bannen zodat je weer vrij wordt.

Zielsplitsing.
Innerlijke onrust toont je je onmacht. Je kunt je ziel als het ware in twee delen splitsen: een deel dat bemoedigt en een deel dat bemoedigd wordt. Voor elke gadachte die ons ziek wil maken, die ons afhoudt van de vrijheid, van de liefde,van het leven, zoek je een uitspraak die je ertegenover kan stellen. Dergelijke uitspraken kunnen onze gevoelens van droefheid en zelfmedelijden langzaam maar zeker veranderen. Ze brengen ons in contact met de positieve kracht die in ons is.

Onderzoek je gedachten en gevoelens regelmatig om er vertrouwd mee te raken en ontdek hoe deze positieve kracht in je leven kan integreren.

We zijn niet verantwoordelijk voor de gedachten die in ons opkomen, maar voor de manier waarop we ermee omgaan. Veel mensen geven zichzelf de schuld van hun negatieve gedachten. De woestijvaders zijn barmhartiger. Zij vinden dat de gedachte op zich niet slecht is, want elke gedachte heeft een betekenis. Je moet alleen de kracht ontdekken die erin schuilt.

Methode
Je moet zelf ontdekken welke methode je het beste kan toepassen. Het kan zinvol zijn door te denken op een bepaald gevoel. Vaak helpt het om met iemand anders over mijn gevoelens te praten. Maar als gedachten terug komen is het beter ze te verbieden. Breek ermee.

Naast liefde ervaar je agressie.
Soms schrikken we van onze gedachtes. Soms overvalt je een vreselijke gedachte: 'nu zou ik kunnen doden'. Het idee dat het werkelijk zou kunnen gebeuren brengt je in paniek. Luister naar deze gedachte, die zegt dat je je agressie moet accepteren. Je kunt niet altijd liefhebben en geen negatieve gedachten hebben over iemand. Naast liefde ervaar je agressie. Agressie zorgt ervoor dat je je  niet volkomen identificeert met iemand maar de afstand zoekt om ook op lange termijn te kunnen liefhebben.

Luister naar je agressie, trek grenzen en zorg goed voor jezelf. Dan zal je relatie evenwichtiger zijn. Onderdruk of verdring je je agressie dan zullen ongecontroleerde gedachten altijd terugkomen.

Angst manifesteert zich in vele vormen: bindingsangst voor een relatie, voor een beroep, voor een religie, pijn tijdens ziekte en uiteraard angst voor de dood en eenzaamheid. Voor veel mensen is het een beangstigend vooruitzicht altijd op dezelfde plaats te moeten blijven, steeds op dezelfde school te moeten lesgeven, altijd aan deze familie gebonden te zijn.

Wanneer we onze situatie leren aanvaarden, kan dat een oplossing zijn. Maar soms is dat te veel gevraagd en versterkt het de angst dat we het kunnen handelen. Misschien moeten we dan maar genoegen nemen met een ja tegen de huidige dag, net als de woestijnvaders dat deden. Vandaag zeggen we ja. Morgen is het misschien anders. Ons leven verloopt makkelijker als we niet alles ineen zouden willen. Maar in het hier en Nu leven. Vandaag telt.

Een loopje nemen met je gedachten.
De woestijnvaders namen vijftig jaar lang een loopje met hun gedachten door te zeggen: na deze winter gaan we hier weg(hun cel in de woestijn). En als de zomer kwam, zeiden ze, na deze zomer trekken we weg. En dat bleven ze elk jaar herhalen.

Beangstigende gedachten moeten we niet verdringen. Wanneer we er mee spelen nemen er juist de kracht uit weg.

Het positieve denken.
Deze methode om een positief woord tegenover je negatieve gedachten en gevoelens te stellen, is overgenomen door de Amerikaanse methode van het positief denken. Daarbij krijg je vaak de indruk dat we onze gevoelens kunnen manipuleren. Als we maar positief denken, komt alles wel in orde.

Script (her)schrijven.
De antirrhetische methode van Evagrius, richt zich  zowel op je denken als op je handelen.
Vaak hoor je stemmen die elkaar tegenspreken. De methode bestaat erin dat je je ziel in twee delen splitst: een deel dat ziek is en een deel dat gezond is. Deze twee delen moeten met elkaar in gesprek komen. Het zieke deel voert negatieve argumenten aan, zoals; dat kan ik niet , bij mij gaat alles fout. 

Tegen dergelijke gedachten moet je een positieve gedachten stellen.( www.affirmatie.nl)
Deze methode vergt een grondig zelfonderzoek. Maar de reactie op je gedachten is anders.
We luisteren er niet naar en vragen ons niet af wat ze ons te zeggen hebben of welke kracht er in steekt. We stellen er gewoon iets tegenover.

Deze methode is vooral zinvol tegenover gedachten die steeds terugkomen, die een soort levensscript zijn geworden. Zijn dat negatieve gedachten; ik ben een loser, ik zal nooit succes hebben, dan heb je met zo'n script geen makkelijk leven. Inzicht lost de gedachten niet op. Herschrijf je script.

Volgens C.Jung hebben we altijd beide polen in ons: angst en vertrouwen, liefde en agressie, kracht en zwakheid. Vaak zijn we gefixeerd op één bepaalde pool, bv op angst.
De angst uit zich voortdurend in gedachten: dat kan ik niet, ik ben bang, wat zullen anderen wel van mij denken.
Ik kan onderzoeken wat deze angst mij duidelijk wil maken. Maar het kan mij ook weer in contact brengen met het vertrouwen dat ook in mij leeft.

De antirrhetische methode van de woestijnvaders brengt mij dus weer in evenwicht. Zij verhindert dat negatieve gedachten zich vastzetten en mij beheersen.

Literatuur:' De hemel begint in jezelf'     A. Grun.
De wijsheid van de woestijnvaders voor mensen van vandaag